Online Dolandırıcılığa Karşı Ters İbraz Yöntemi

TÜKONFED, online alışverişlerde dolandırıcılığa karşı tüketiciler için hayati öneme sahip Chargeback (Ters İbraz) sistemini gündeme taşıdı. @akdenizmanset den Arzu Yavuz‘un özel haberinde;

TÜKONFED Bankacılık Komisyonu Başkanı Hüseyin Ölmez, “Ters ibraz, maalesef ülkemizde yeterince bilinmeyen ve bankaların uygulamaktan kaçındığı güçlü bir savunma mekanizmasıdır.“

Tüketici Konfederasyonu (TÜKONFED) Bankacılık Komisyonu Başkanı Hüseyin Ölmez, vatandaşların online alışverişlerde yaşadığı dolandırıcılık olaylarında gerçekleştirmesi gereken Chargeback hakkında konuştu. Harcama itirazının (chargeback), kredi kartı veya banka kartı kullanarak gerçekleştirilen satın alma işlemlerinde ortaya çıkan sorunlara karşı tüketiciyi korumayı amaçlayan bir sistem olduğunu ifade eden Ölmez, şunları belirtti: “Harcama itirazı başvurularına konu olan durumlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz: Dolandırıcılık, çoğunlukla tüketicilerin kart bilgilerinin yasa dışı biçimde elde edilmesiyle yapılan işlemlerdir. Chargeback taleplerinin en yaygın nedenidir. Kredi kartında kart hamiline ait olmayan işlemler tespit edilmesi veya dolandırıcılığa maruz kalınması halinde, vakit kaybetmeden kart hamili, kartı düzenleyen bankaya müracaat etmelidir. İşletme hataları, işletmelerin hatalı, kusurlu ürün ya da hizmetler sağlaması; ürün veya hizmetin temin/teslim edilememesi durumlarında başvurulan bir chargeback türüdür. Yaygın şekilde görülen bu durumların yanı sıra provizyon hatası, kart sahibinin yapılan işlemi hatırlamaması ya da müşteri dolandırıcılığı gibi durumlar da ters ibraz taleplerinin sık karşılaşılan gerekçeleri arasında bulunur. Uluslararası ödeme kuruluşları (BKM, Visa, Mastercard vb.) tarafından şartları belirlenmiş chargeback kuralları, müşteriler için satın alma işlemlerinde karşılaşabilecekleri sistemsel sıkıntılara ve çeşitli dolandırıcılık girişimlerine karşı güvence oluşturur.”

‘Suç duyurusunda bulunulmalı’

Ters ibrazın (chargeback), ülkemizde yaygın olarak bilinmeyen ve bankaların uygulamaktan kaçındıkları bir finansal koruma sistemi olduğunu vurgulayan Hüseyin Ölmez sözlerini şöyle sürdürdü: “Bankaların ters ibrazlarının değerlendirilmesi sürecini işlem niteliğine göre açıklamalıyız. Dolandırıcılık işlemleri ile ilgili ise olayın farkına varılır varılmaz ilgili bankanın müşteri hizmetlerine başvurulmalı ve zaman yitirmeden, ilgili ekstrelerle birlikte savcılığa suç duyurusunda bulunulmalıdır. Alışveriş işlemleri ile ilgili ise satın alınan malın, satıcı tarafından tüketiciye gönderilmemesi halinde şu belgelerle birlikte ilgili bankaya müracaat edilmelidir: Satın alınan ürün ile ilgili ödeme belgesi, ürünün niteliği, satıcı tarafından gönderildiyse faturası, satıcının internet sitesi üzerinde yer alan kargo ile taahhüdünün ekran görüntüsü, satıcıyla yapılan görüşmeler (telefon görüşmeleri, e-posta ve internet üzerinden yapılan diğer görüşmeler), ödemeyle ilgili ekran görüntüsü, kredi kartı ekstresi. Satıcının internet üzerinde taahhüt ettiği kargolama süresi ve ödeme ile ilgili ‘ekran kaydı’ alınmasını öneriyorum.”

‘Fiziken satın almada gerçekleşmez’

“Dikkat edilecek önemli bir konu ise mal veya hizmetin fiziken (satıcının iş yerinden) satın alınması ve teslim alınması halinde ters ibraz çalışmaz. Ters ibraz süresi 120 gün olarak belirlenmiştir. İtiraz süreleri, itirazın nedenine göre değişiklik gösterebilir, kuralların izin verdiği durumlarda 120 günlük sürenin üzerine çıkılabilir. Ancak hiçbir durumda 540 günü aşamaz. Belirttiğim tarihlerden itibaren 120 gün içerisinde ters ibraz başvurusunun yapılması gerekir. Kart sahibinin bilgisi dışında yapılan işlemler için işlem tarihi, ürün veya hizmetin alınamadığı durumlarda iş yerinin taahhüt ettiği beklenen teslim tarihi, ürün veya hizmet alındığında teslim tarihi, iade veya iptal söz konusuysa düzenlenen belgenin tarihi, otel işlemlerinde otelden ayrılma tarihi, araba kiralama işlemlerinde arabanın iade edildiği tarih dikkate alınmalıdır.” ‘Uluslararası kurallara uygun’ “Ters ibraz işlemlerinde banka yükümlülükleri, uluslararası kurallara uygun olarak kredi kartı firmaları ile (Mastercard, Visa kart gibi) yaptıkları sözleşmelerde yer almaktadır. Ayrıca Tüketiciyi Koruma Yasamız ile Banka ve Kredi Kartları Kanunu ve Yönetmeliği, Avrupa Birliği standartlarında düzenlendiğinden uluslararası kurallara uygundur. Bankaların sorumluluğu, tüketiciden ve satıcıdan ilgili belgeleri alıp inceleyerek usulüne uygun yapılan başvurularda ters ibraz işlemini gerçekleştirerek, tüketicinin kartına ücreti iade etmesidir. Bazı bankalarımız ters ibraz taleplerini gerekli ve yeterli incelemeyi yapmadan, sorunun alıcı-satıcı arasında çözülmesine yönlendirme yapmaktadır. Bankaların kabul etmesi durumunda süreç 6 ayı bulan bir zaman almaktadır. Bankanın işlemi reddetmesi durumunda çekişme, 2024 yılı için 104 bin TL’nin altında ise tüketici Hakem Heyeti’ne; çekişme, 104 bin TL’nin üzerinde ise Tüketici Mahkemesi’ne başvurmalıdır.”

‘Hesaplar günlük kontrol edilmeli’

“Ters ibraz, sistem kurallarına uygun olarak çalıştırılırsa kredi kartı kullanıcıları için önemli bir finansal korumadır. Ancak finansal tüketiciler, internet üzerinden yapılan alışverişlerde kendi çıkarlarını düşünerek hareket etmelidir. Bu konuda yapılan en büyük hata, bazı ürünlerin piyasa fiyatlarının çok altında satıldığı yalanlarına kanarak alışveriş yapma niyetiyle dolandırılmaktır. İnternet bankacılığı ve kredi kartı kullanıcıları hesaplarını mutlaka günlük kontrol etmelidir. Unutmasınlar, bilgileri ve iradeleri dışında yapılan işlemler ile ilgili olarak 24 saat içinde müracaat ve itiraz ederlerse, sorumluluklarının üst sınırı 150 TL’dir. Ülkemizdeki sistem, uluslararası sisteme bağlı olarak çalıştığından hızlandırma uluslararası düzenlemelerle yapılacaktır. Bu konuda ülkemizde herhangi bir çalışma yoktur. Sistem kurallara uygun çalışırsa, finansal tüketiciler için yeterlidir.”